Khám phá nét đẹp độc đáo của ca trù làng Đông Dương, Quảng Bình

Làng Đông Dương, Quảng Bình, là cái nôi của ca trù, lưu giữ những làn điệu sâu lắng, thể hiện tâm hồn và tình cảm của người dân nơi đây.

Ca trù, nghệ thuật truyền thống độc đáo của Việt Nam, là món ăn tinh thần gắn liền với lễ hội, phong tục và triết lý sống của người Việt. Đến Quảng Bình, bạn có thể tìm thấy ca trù ở nhiều nơi như Ba Đồn, Lệ Thủy, Minh Hóa, Quảng Trạc, với các câu lạc bộ sẵn sàng biểu diễn cho du khách. Tuy nhiên, để trải nghiệm ca trù một cách trọn vẹn, hãy đến làng Đông Dương, xã Quảng Phương, huyện Quảng Trạch. Nơi đây được mệnh danh là cái nôi của ca trù Quảng Bình, với Đình làng Đông Dương cổ kính, giếng cổ từ thời Chăm Pa và khung cảnh thanh bình của cuộc sống làng quê. Chuyến du lịch của bạn sẽ thêm phần ý nghĩa khi được đắm mình trong âm nhạc truyền thống, khám phá kiến trúc cổ và hòa mình vào nhịp sống yên bình của người dân địa phương.

Nghệ nhân ca trù biểu diễn.

Hương sắc Đông Dương: Giai thoại Ca trù làng xưa

Làng Đông Dương, với lịch sử hơn 600 năm, lưu giữ một nét văn hóa đặc sắc: ca trù. Theo lời kể của người xưa, loại hình nghệ thuật này du nhập vào làng cách đây hơn 200 năm, vào thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh. Ngôi đình làng, nơi thờ Thành Hoàng, cũng là nơi thường diễn ra những buổi hát ca trù trong những dịp hội làng. Tiếng hát ca trù vang vọng, ca ngợi công lao của những người khai lập làng, tôn vinh các vị thần, vị thánh, ghi nhớ công ơn của các bậc tiền bối. Lời ca tha thiết cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, mang đến cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho dân làng.

Làng Đông Dương từng vang vọng tiếng ca trù, với những nhóm hát rong ruổi khắp nơi, góp vui cho lễ hội từ Bắc chí Nam. Từ cuối thế kỷ 19, tiếng hát ấy đã chinh phục cả Huế và các tỉnh phía Bắc. Trải qua những năm tháng chiến tranh ác liệt, dù làng bị tàn phá, tiếng ca trù vẫn kiêu hãnh cất lên, ngay cả trong những hầm trú ẩn. Thế nhưng, thời gian sau đó, ca trù ở Đông Dương dần bị lãng quên, người biết hát ngày càng ít đi. Chỉ đến khi ca trù được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của thế giới và tỉnh Quảng Bình có chủ trương khôi phục, huyện Quảng Trạch mới quyết tâm hỗ trợ, góp phần hồi sinh tiếng hát truyền thống của làng Đông Dương.

Năm 1999, từ tâm huyết giữ gìn nét văn hóa truyền thống, câu lạc bộ ca trù làng Đông Dương ra đời sau 3 năm miệt mài sưu tầm tư liệu, tìm kiếm và ghi chép những bài hát cổ. Nghệ nhân Phạm Thị Thứ, 80 tuổi, là người lớn tuổi nhất trong câu lạc bộ, với lòng yêu mến ca trù sâu sắc, cụ đã nhiệt tình truyền dạy nghệ thuật này cho các thành viên.

Hương sắc Ca Trù: Di sản văn hóa làng Đông Dương

Làng Đông Dương, nơi lưu giữ tiếng vọng của quá khứ, còn lưu truyền câu chuyện về nghệ nhân Phạm Thị Thứ. Khi cụ đã ở tuổi gần đất xa trời, một ngày đông năm 2009, hơi thở yếu ớt, cụ Thứ vẫn níu giữ sức tàn để gọi con cháu mời những người bạn đồng nghiệp – những kép thứ tóc bạc, gầy yếu – đến nhà. Họ quây quần bên bếp lửa, cùng nghe cụ Thứ kể và hát những bài ca trù cổ. Giọng cụ lúc trầm, lúc bổng, vang lên thanh cao, mang theo bao câu chuyện, bao tâm tư của một đời gắn bó với nghệ thuật. Họ ghi chép, say sưa lắng nghe, đến khi trời sáng, cụ Thứ khẽ thở dài rồi ra đi nhẹ nhàng. Câu chuyện về cụ Thứ là ngọn lửa truyền cảm hứng, thôi thúc nhiều thế hệ người làng Đông Dương tìm hiểu, học hát ca trù, góp phần giữ gìn và phát huy nghệ thuật độc đáo này.

Câu lạc bộ ca trù Đông Dương hiện nay là nơi hội tụ những nghệ nhân tài năng như Phạm Xuân Hộ, Hồ Xuân Thể, cùng các đào nương Ngô Thị Lài, Ngô Thị Tâm, Phạm Thị Dậu. Với kho tàng hơn 120 bài hát và 26 làn điệu ca trù, CLB đã và đang nỗ lực gìn giữ và phát huy tinh hoa nghệ thuật truyền thống. Hoạt động thường xuyên của CLB là tổ chức các lớp dạy hát ca trù cho học sinh và những người yêu thích nghệ thuật này tại huyện Quảng Trạch, phối hợp cùng các nhà trường và Trung tâm Văn hóa – thể thao và truyền thông huyện. Ngoài ra, CLB còn mở rộng hoạt động truyền dạy cho các bạn trẻ ở huyện Minh Hóa. Mỗi năm, CLB tổ chức từ 3 – 5 lớp, truyền dạy cho trên 200 học sinh, góp phần lan tỏa và giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.

Du dương, trầm bổng, tiếng ca trù vang lên từ làng Đông Dương như một lời ru, đưa bạn vào thế giới thanh tao và sâu lắng. Những nghệ nhân, đào nương với tâm huyết và tài năng, đã gieo vào từng câu hát sự tinh tế và truyền cảm. Giọng ca trong vắt, điêu luyện, hòa cùng tiếng nhạc cụ truyền thống tạo nên một bản hòa âm đầy mê hoặc, khiến bạn chìm đắm trong không gian cổ kính, thanh bình.

Giọng ca trù ngân vang trong làng Đông Dương không chỉ đến từ thế hệ trung niên mà còn từ những bạn trẻ đầy nhiệt huyết. Hơn 200 em từ 10 đến 13 tuổi đã được CLB Ca trù làng truyền dạy và tự tin biểu diễn trước đám đông, góp phần trẻ hóa đội ngũ đào, kép của làng. Các em say mê sưu tầm, sáng tác, luyện tập để sẵn sàng biểu diễn trong dịp hội làng, các hội diễn cấp xã, huyện, tỉnh, và giao lưu với các câu lạc bộ ca trù trong và ngoài tỉnh.

Ca trù Đông Dương là nghệ thuật truyền thống độc đáo, mỗi buổi biểu diễn cần ít nhất 3 người: đào nương, kép đàn và người điểm trống. Lần đầu nghe, bạn có thể thấy ca trù khá lạ tai, nhưng càng nghe bạn sẽ càng bị thu hút bởi sự kết hợp độc đáo giữa thi ca, âm nhạc và múa, tạo nên một giai điệu sâu lắng, khó quên.

Nhằm duy trì hoạt động, UBND huyện Quảng Trạch hỗ trợ CLB ca trù Đông Dương 10 triệu đồng mỗi năm. Số tiền này được sử dụng để mua sắm trang phục, dụng cụ biểu diễn và đồ hoá trang, góp phần giữ gìn và phát huy nét đẹp truyền thống của nghệ thuật ca trù.

Các câu lạc bộ sôi động với sinh hoạt và biểu diễn thường xuyên.

Khám phá không gian lý tưởng để thưởng thức ca trù

Làng Đông Dương, nơi lưu giữ nét đẹp truyền thống của nghệ thuật ca trù, mang đến cho du khách những trải nghiệm khó quên. Nơi đây, Đình Làng chính là không gian lý tưởng để thưởng thức tiếng hát ngọt ngào của các nghệ nhân, đào nương. Xây dựng từ năm 1875, ngôi đình với diện tích 4.000m2 là minh chứng cho kiến trúc đình làng Việt Nam xưa. Từ tiền đình, hậu đình, nhà thờ Thánh, bình phong, nhà thờ tổ, sân đình và tường thành, mỗi hạng mục đều mang dấu ấn thời gian. Tiền đình, được làm bằng gỗ lim với diện tích 600m2, gây ấn tượng bởi mái uốn lượn, trên nóc là hai con rồng uy nghi. Hậu đình, cũng được làm bằng gỗ lim, sở hữu chiều dài 22,5 mét, rộng 7,5 mét. Đình thờ Tổ trang nghiêm, thờ tự 9 vị tổ có công lập làng. Năm 1947, thực dân Pháp đã tàn phá Hậu đình, Đình thờ thánh, đình thờ Tổ, chỉ còn lại tiền đình và một số hạng mục khác. Dù trải qua bao thăng trầm, Đình Làng Đông Dương vẫn là nơi lưu giữ hồn cốt văn hóa, là điểm hẹn cho những tâm hồn yêu nghệ thuật.

Làng Đông Dương không chỉ hấp dẫn du khách bởi tiếng ca trù trầm bổng, mà còn bởi những giếng cổ do người Chăm để lại. Nước trong veo, mát lành, là báu vật được người dân gìn giữ cẩn thận. Sau khi khám phá Đình làng và những giếng cổ độc đáo, bạn hãy dạo bước dưới rừng trâm bầu – báu vật của làng Đông Dương – để lắng nghe câu chuyện hào hùng về tinh thần bảo vệ Tổ quốc của các thế hệ người dân nơi đây.

Câu lạc bộ ca trù Đông Dương mở cửa đón du khách quanh năm, sẵn sàng phục vụ bất cứ khi nào bạn muốn thưởng thức loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo này. Tuy nhiên, để hòa mình vào không khí sôi động, náo nhiệt của lễ hội làng và cảm nhận trọn vẹn nét văn hóa đặc sắc của người dân Đông Dương, bạn nên ghé thăm vào dịp rằm tháng Giêng. Đây là lúc diễn ra hội làng, người dân địa phương sẽ tổ chức lễ cúng thần linh và biểu diễn ca trù để tạ ơn và cầu mong một năm mới bình an, mưa thuận gió hòa.

Khám phá nét đẹp văn hóa Quảng Bình với những câu lạc bộ ca trù như: Câu lạc bộ ca trù xã Quảng Trung, Quảng Minh (thị xã Ba Đồn), Yên Hóa (huyện Minh Hóa), Phong Châu (huyện Tuyên Hóa), nơi lưu giữ và truyền bá loại hình nghệ thuật độc đáo này.

Khám phá nét đẹp Ca Trù tại làng Đông Dương: Những điều cần lưu ý

• • Hãy liên hệ với chủ nhiệm CLB để xin lịch hẹn và huy động các thành viên tham gia.

  • Hãy ăn mặc lịch sự khi đến Đình làng, thể hiện sự tôn trọng nơi linh thiêng này.

Bạn đã khám phá một địa điểm du lịch lý tưởng cho chuyến đi sắp tới cùng những người thân yêu? Quangbinh.travel sẵn sàng đồng hành, giúp bạn lên kế hoạch và tận hưởng trọn vẹn hành trình đầy ý nghĩa. Hãy để chúng tôi dẫn lối, bạn sẽ có một chuyến phiêu lưu đáng nhớ!