Lễ hội trỉa lúa Bru-Vân Kiều là nét văn hóa độc đáo, thể hiện bản sắc dân tộc, cầu mong mùa màng bội thu và gắn kết cộng đồng.
Dãy Trường Sơn hùng vĩ bao bọc những bản làng của người Bru-Vân Kiều tỉnh Quảng Bình, nơi những giá trị văn hóa truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Nếp nhà sàn mộc mạc chứa đựng những phong tục tập quán độc đáo và những lễ hội truyền thống, góp phần làm giàu thêm đời sống tinh thần của đồng bào nơi đây. Tinh thần đoàn kết và bảo tồn văn hóa là nét đẹp truyền thống của người Bru-Vân Kiều, được thể hiện rõ nét trong những lễ hội được tổ chức hàng năm.
Di sản văn hóa độc đáo của người Bru-Vân Kiều
Nằm nép mình giữa thiên nhiên hoang sơ và khắc nghiệt của vùng Tây Quảng Bình, người Bru-Vân Kiều bao đời nay đã gắn bó mật thiết với cuộc sống lam lũ, dựa vào tự nhiên để sinh tồn và phát triển. Dù phải đối mặt với những thử thách từ địa hình hiểm trở và khí hậu khắc nghiệt, nhưng ý chí vươn lên của họ chưa bao giờ bị khuất phục. Niềm tin vào thần linh huyền bí đã trở thành động lực tinh thần to lớn, đặc biệt là thần lúa – vị thần được tôn thờ như đấng linh thiêng mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho đồng bào.
Qua bao đời, người Bru-Vân Kiều vẫn gìn giữ và phát huy những lễ hội truyền thống gắn liền với thần lúa như lễ trỉa hạt, lễ mừng cơm mới. Những nghi thức cổ xưa ấy không chỉ là nét văn hóa đặc sắc mà còn thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của họ đối với thiên nhiên và vị thần đã ban tặng cho họ những mùa màng bội thu.
Trên dãy Trường Sơn, người Bru-Vân Kiều vẫn gìn giữ phương thức canh tác truyền thống chặt, đốt, cốt, trỉa. Trỉa hạt – khâu cuối cùng của chu trình canh tác đặc biệt ấy – đã được nâng lên thành lễ hội, được truyền qua nhiều thế hệ. Dù cuộc sống đã có nhiều thay đổi, lễ hội trỉa lúa vẫn được gìn giữ và phát huy, thể hiện sự trân trọng văn hóa truyền thống của đồng bào nơi đây.
Lễ hội Gieo hạt phản ánh văn hóa độc đáo của người Bru-Vân Kiều.
Lễ hội Trỉa Lúa: Nét Văn hóa Độc đáo Thu hút Du khách
Lễ hội Trỉa lúa, hay còn gọi là lễ Lấp lỗ, là lễ hội quan trọng nhất trong đời sống tín ngưỡng và sinh hoạt cộng đồng người Bru-Vân Kiều, diễn ra từ ngày 11 đến 14 tháng 7 âm lịch. Lễ hội mang đậm nét văn hóa đặc sắc, được tổ chức đúng vào thời điểm gieo giống, đánh dấu sự khởi đầu cho một mùa lúa mới. Người Bru-Vân Kiều cầu mong mùa màng bội thu, cây cối tốt tươi, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Nằm dưới chân núi Chồng, trên gò đất cao rợp bóng cây cổ thụ, xã Trường Sơn (huyện Quảng Ninh) tổ chức lễ hội truyền thống của mình. Nơi đây được người dân địa phương xem là vùng đất linh thiêng, đồng thời sở hữu đất đai màu mỡ, thích hợp cho canh tác. Lễ hội trỉa hạt diễn ra với phần lễ và phần hội, mở đầu bằng nghi thức tế sống hiến sinh lợn trắng tuyền khi mặt trời ló dạng. Dân bản đứng thành vòng tròn quanh con vật hiến sinh, chờ đợi già làng khai lễ. Già làng rót đầy ly rượu, khấn xin các vị thần phù hộ cho bản làng được ấm no, đủ đầy, gặp nhiều may mắn. Đây là khoảnh khắc thể hiện lòng biết ơn của người dân đối với thần đất, thần lúa, cầu mong mùa màng bội thu, cuộc sống an yên.
Sau lời khấn nguyện, nghi thức trỉa hạt – một hành động thiêng liêng – diễn ra. Bà con chia thành từng nhóm nhỏ, mỗi người một khoảnh đất riêng. Nắm chặt cây gậy, họ chọc xuống đất, tay kia nhanh nhẹn gieo từng hạt giống xuống những lỗ nhỏ. Mỗi hạt giống đều chứa đựng những giọt mưa nắng trời ban, những hy vọng về một vụ mùa bội thu, cuộc sống ấm no. Những hạt giống được gìn giữ cẩn thận trong nếp nhà sàn, nay được gieo xuống với sự nâng niu, trân trọng. Đó là lời cầu xin của đồng bào Bru-Vân Kiều gửi đến các vị thần, mong cho sự sinh sôi nảy nở, cho ngày thu hoạch cánh đồng trĩu nặng hạt bông.
Sau nghi lễ cúng bái trang nghiêm, không khí rộn ràng của lễ hội dâng tràn khắp bản làng. Dân bản và du khách thập phương cùng quây quần bên những mâm cỗ đơn sơ, thưởng thức những món ăn dân dã mang đậm hương vị quê hương. Tiếng cười nói rôm rả hòa quyện với tiếng nhạc vui tươi, tạo nên bản hòa ca rộn ràng. Đây là khoảnh khắc thiêng liêng mà đồng bào nơi đây chờ đợi nhất, khi mọi người cùng nhau sẻ chia niềm vui, những dự định cho mùa vụ sắp tới, cùng gác lại những vất vả thường nhật để hòa mình vào không gian văn hóa rực rỡ sắc màu. Trò chơi dân gian sôi động, tiếng cười giòn tan vang vọng khắp núi rừng, xóa nhòa mọi khoảng cách giữa người với người, tạo nên một bức tranh sinh động về đời sống văn hóa truyền thống đầy bản sắc.
Đời sống tinh thần của đồng bào Bru-Vân Kiều ở Quảng Bình rực rỡ sắc màu văn hóa truyền thống. Dù thời gian trôi chảy, cuộc sống đổi thay, bà con vẫn gìn giữ những nét đẹp độc đáo, từ trò chơi dân gian, lễ hội rộn ràng, điệu dân ca du dương đến nhạc cụ truyền thống trầm bổng. Lễ hội trỉa lúa hằng năm là dịp để đồng bào Bru-Vân Kiều phô diễn những nét văn hóa đặc sắc riêng có, thể hiện sự trân trọng và thăng hoa của những giá trị văn hóa truyền thống, những mỹ tục quý báu của dân tộc.
Lễ hội Trỉa Lúa là một minh chứng sinh động cho đời sống văn hóa đặc sắc của người Bru-Vân Kiều ở Tây Quảng Bình. Không chỉ là lễ hội cầu mong mùa màng bội thu, ấm no, hạnh phúc, đây còn là dịp để cộng đồng cùng giao lưu, gắn kết. Mỗi thành viên trong bản làng đều chung tay chuẩn bị cho lễ cúng tế, tạo nên không khí rộn ràng, ấm áp. Du khách khi tham gia lễ hội sẽ được hòa mình vào không gian văn hóa độc đáo, với những nghi lễ độc đáo, tiếng chiêng rộn rã, điệu múa uyển chuyển, những ly rượu cần nồng nàn và những món ăn đậm đà bản sắc. Cùng với đó là sự hiền hòa, chất phác của người dân nơi đây, tạo nên ấn tượng khó quên cho du khách. Lễ hội Trỉa Lúa chính là một nét đẹp văn hóa cần được gìn giữ và phát huy, góp phần bảo tồn và phát triển văn hóa truyền thống của đồng bào Bru-Vân Kiều.
Lễ hội trỉa lúa của người Bru-Vân Kiều ở xã Trường Sơn, Quảng Bình đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, góp phần tô điểm cho bức tranh văn hóa đa dạng của tỉnh Quảng Bình. Bên cạnh những giá trị văn hóa độc đáo, lễ hội còn là điểm thu hút du khách, mang đến trải nghiệm văn hóa đặc sắc cho những ai đặt chân đến vùng đất này.
Lễ hội rực rỡ, hoạt động phong phú.
Khám phá Lễ Hội: Hướng dẫn cho Du khách
Hòa mình vào không khí lễ hội trỉa lúa độc đáo của người Bru-Vân Kiều, du khách hãy đến xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình vào tháng 7 âm lịch hàng năm. Nơi đây, du khách có thể lựa chọn trải nghiệm mạo hiểm bằng thuyền máy ngược dòng sông Long Đại, vượt thác Tam Lu để đến trung tâm xã, chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng, khe suối Trường Sơn. Hoặc, du khách có thể lựa chọn tuyến đường Hồ Chí Minh, chỉ vài chục km, để dễ dàng tiếp cận với đồng bào xã Trường Sơn. Ngoài lễ hội trỉa lúa, du khách còn có thể khám phá thêm điểm du lịch sinh thái suối Chà Cùng-Chà Rào hay chinh phục hang Sơn Nữ – một hang động tuyệt đẹp vừa được phát hiện, mang đến những trải nghiệm thú vị cho chuyến du lịch khám phá vùng đất phía Tây Quảng Bình.
Khám phá văn hóa độc đáo của đồng bào Bru-Vân Kiều và vẻ đẹp hoang sơ của vùng đất phía Tây Quảng Bình hứa hẹn mang đến cho du khách những trải nghiệm khó quên.
